Zenpeacemakers, maart 2016
Diana Vernooij
Afgelopen maand werd ik geïnterviewd voor een illustratief verhaaltje bij het nieuwste KASKI onderzoek naar God in Nederland, een onderzoek dat al 5 keer gehouden is, zo ongeveer iedere 10 jaar.
Het KASKI onderzoekt wat de verschuivingen zijn in het christelijke geloof. Blijkbaar ben ik inmiddels een voorbeeld geworden van een nieuwe stroming: Meervoudige Religieuze Binding, het je bekennen tot meerdere religies. Ik ben immers boeddhist en ook christen. Ik ga al 24 jaar voor in een oecumenische basisgemeente. Ik vertelde de journalist van het KASKI dat ik iedere morgen bij wijze van ochtendgebed een klein ritueel houd. Ik doe yogaoefeningen, zit op mijn knietjes, doe mijn buigingen, neem toevlucht(1), zeg mijn boeddhisattva-geloften(2), herinner mij aan de 4 perfecties(3) en mediteer.
Nu vroeg die journalist mij of deze woorden ook vervangen zouden kunnen worden door: Ik neem toevlucht tot Christus, het Evangelie en de Kerk. Dat was een interessante vraag, daar moest ik even over denken. Wat verwoorden wij nu eigenlijk als we proberen iets in woorden en begrippen te vangen? “Niet weten” is onze eerste intentie als zenpeacemakers – dat maakt het nog lastiger. Wat bedoelen we daar mee? Bedoelen we dat we de werkelijkheid achter onze woorden niet kunnen kennen? Nee, dat bedoelen we niet. We bedoelen toch dat het onze woorden zijn, die altijd ontoereikend blijven om de werkelijkheid aan te duiden. We dienen deemoedig te blijven en niet denken dat we kunnen definiëren wat dé waarheid is.
Maar wat we proberen is een wérkelijkheid te vangen en te delen met anderen door er woorden aan te geven. Het is natuurlijk de vraag of we hetzelfde begrijpen als jij en ik bij onze toevluchtname dezelfde woorden uitspreken. Maar het is wel onze bedoeling en daarom is er ook zoveel toelichting en instructie rondom heen – opdat we niet onszelf maar iets op de mouw spelden of aanmatigen wat er niet is.
Enfin, voor mij zijn de woorden van mijn ochtendritueel inmiddels doorleefde woorden. Het is geen geloofsbelijdenis meer waarmee ik bewijs dat ik bij de club hoor. Ze verwijzen naar een belevingswereld – ik neem toevlucht tot het basisvertrouwen in het leven, tot inzicht en wijsheid, tot het feit dat er überhaupt “weten” is, en tot alle waardevolle contact die de buitenwereld ons geeft. Als ik deze toevlucht neem, gebeurt er altijd iets in mijn lichaam – een basiskracht en vertrouwen stroomt in mij. Het is een prachtige start van de dag.
Daarom dacht ik nog eens na over de vraag van de journalist. Verwijzen Christus en Boeddha niet naar eenzelfde natuur in ons, de goddelijke geest en wijsheid die in onze ziel is geïncarneerd? Ja, dat beaam ik onmiddellijk. En Sangha en Kerk lijken ook erg op elkaar, Sangha is de boeddhistische equivalent van de gemeenschap van heiligen, de kerk. Maar dhamma en evangelie? De boeddhistische leer is een vrij systematische uiteenzetting van hoe de geest werkt terwijl het evangelie openbaring is en verhalen. Er is dus verschil. Toch, sinds mij deze vraag is gesteld, is mijn toevluchtname verbreed. Christus, evangelie en kerk staan niet langer voor dingen buiten mij, maar ervaar ik nu ook als wat in mij is geïncarneerd. Het gaat tenslotte om een helderheid van geest, een verlossende werking van inzicht en begrip, en het deelnemen aan een zinvolle wereld. Welke woorden daar dan ook de brug naar zijn.
Noten:
Schrijf je in voor de nieuwsbrief op: Zenpeacemakers Lage Landen.