“Begint het al te leven?” vroegen we elkaar in de pauze. Drie keer voerden we het ritueel The Gate of Sweet Nectar uit met Bernie Glassman in Gent, in de Sangha van Frank de Waele sensei. Rituelen raken je als ze eigen worden, in eerste instantie gewoon door ze te leren kennen en ze te herhalen. “Stukken ervan raken me”, bevestigden we elkaar, “maar er is nog zoveel vreemd”.
Bernie Glassman heeft Kan Ro Mon, het oude Japanse ritueel voor aanbidding van de voorouders, herijkt en aangevuld. The Gate of Sweet Nectar is voor de Zenpeacemakers een ritueel waarin de hongerige geesten worden opgeroepen. Al die kwaliteiten van onszelf die ontkend zijn, en al die onderdelen van de samenleving die onderdrukt zijn – ze worden in dit ritueel tevoorschijn geroepen en gevoed. Het is een ritueel van eenmaking: alles wat verdrukt is, vergeten, veroordeeld, weggegooid, gemarginaliseerd, ontkend – het mag er zijn. Sterker nog – we nodigen al die aspecten vol passie uit aanwezig te komen omdat ze ons één maken met de Boeddha’s. Zonder hen geen verlichting.
Het Christelijke ritueel is makkelijker toegankelijk voor me dan de Boeddhistische. Die moeten moet langzaam veroverd worden, geproefd, gevoeld, beleefd. Ik heb inmiddels mijn eigen boeddhistisch ritueel iedere morgen met yoga, toevluchtname, boddhisattvagelofte, buigingen en meditatie. Dit ritueel raakt mijn hart omdat ik er volledig mee samenval. Maar verder blijven de boeddhistische rituelen Japans, Thais, Tibetaans, maar niet Hollands, niet voor mij.
Ik hield van de kerk tot ik er als puber ben uitgestapt – het was me te burgerlijk, te braaf, te benauwd. Tot ik bij de begrafenis van mijn moeder de liturgie heb herontdekt. Ik kon het ineens ervaren: de gezamenlijkheid van het bidden en zingen, het oproepen van de inspiratie. De afwisseling van stilte en gebed, van inkeer en naar buiten gaan. Hoofd en hart die worden aangesproken, woorden die de kern raken van wat op dat moment gezegd moet worden, wat gezegd kan worden.
Ik wilde deze wereld binnenstappen en werd uiteindelijk pro deo voorganger, 25 jaar geleden, in De Duif in Amsterdam. Het is een liturgie volgens het stramien van de katholieke kerk. Veel muziek, gebed en een beetje stilte. En de bedding van het ritueel is altijd: je toewijden aan de inkeer, oproepen van de geest, samen delen van woorden en daden en je toewijden aan het leven. En dat brave en benauwde, dat stoppen we er gewoon niet in.
De intentie van The Gate of Sweet Nectar is fantastisch, dat raakt me. Nu is expliciet alles wat uitgesloten is uit het opgepoetste representatieve leven uitgenodigd. Juist alles wat niet aanwezig mocht zijn in de kerk van mijn jeugd en waarom ik er ooit vertrok, dat is nu het hart van de liturgie.
Bernie heeft zich het ritueel gemaakt tot een Zenpeacemakersritueel met een prachtige naam: The Gate of Sweet Nectar. Hij nodigde ons uit om het ritueel eigen te maken, niet alleen door hem uit te voeren, maar ook door eraan te schaven, net zolang tot hij bij ons past: een mooie opdracht!
17 juni 2015, Diana Vernooij
Schrijf je in voor de nieuwsbrief op: Zenpeacemakers Lage Landen.